نماز عید فطر امام رضا علیه السلام

بسم الله...

در روز عید فطر، امام رضا علیه السلام به اطرافیان خود فرمودند:

لباسهاى عادى بپوشید، پاها را برهنه کنید، دامن عباها و آستین هایتان را بالا بزنید و ذکرهایى را که من مى‏گویم شما هم بگویید.

حالتتان حالت ‏خشوع و خضوع باشد.

ما داریم به پیشگاه خدا مى‏رویم، توجهتان به خدا باشد.

ذکرها را که مى‏گویید، خدا را در نظر بگیرید.

امام علیه السلام عمامه‏ اش را به شکلى که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم  می بست‏ بسته است، لباسش را به شکلى که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مى‏ پوشید پوشیده است، عصا به شکل پیغمبر  اکرم صلی الله علیه و آله و سلم  به دست گرفته، پاهایش را برهنه کرده، با یک حالت‏ خضوع و خشوعى! از همان داخل منزل که بیرون مى‏آمد، با صداى بلند شروع کردند به گفتن

‏«الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا» 

مامون اصرار داشت که حضرت رضا علیه السلام ولایتعهدى را بپذیرد. و حضرت نمى‏ پذیرفتند. در نهایت، مساله اجبار را مطرح کرد که حضرت پذیرفتند ولى طورى پذیرفتند که خودش عین نپذیرفتن بود و بیشتر سبب رسوایى مامون شد.

خلفا سال ها بود که نماز عید فطر و عید قربان مى‏ خواندند. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نماز عید فطر و عید قربان مى‏ خواندند، اینها هم نماز عید فطر و عید قربان مى‏خواندند. اما روش نماز خواندن به تدریج فرق کرده بود، سیره فرق کرده بود. کم کم دربارهاى خلفا مانند دربارهاى ساسانى ایران و قیاصره روم شده بود، دربارهاى خیلى مجلل، لباس خلیفه و سران سپاه داراى انواع نشانه‏ هاى طلا و نقره بود. خلیفه وقتى مى‏خواست ‏به نماز عید بیاید، با جلال و شکوه خاص و با هیمنه سلطنتى مى‏ آمد. خودش بر اسبى که گردنبند طلا یا نقره داشت؛ سوار مى‏ شد و شمشیرى زرین به دست مى‏گرفت، سپاه نیز از پشت ‏سرش مى‏ آمد، درست مثل این که مى‏ خواهند رژه نظامى بروند. بعد مى‏رفتند به مصلى، دو رکعت نماز مى‏خواندند و برمى‏ گشتند.

مامون به حضرت رضا علیه السلام اصرار داشت که مى‏ خواهم نماز عید فطر را شما بخوانید. امام علیه السلام فرمودند : من از اول با تو شرط کردم که فقط اسمى از من باشد و من کارى نکنم. (مامون گفت:) نه آقا! من خواهش مى‏ کنم. شما از نماز هم ابا مى‏ کنید؟! این که یک کار مربوط به مردم نیست که بگویید پاى ظلمى در کار مى‏آید. لااقل همین یک نماز را شما بخوانید. در اینجا حضرت رضا علیه السلام جمله ‏اى مى‏گویند نظیر جمله امام حسین علیه السلام و نظیر جمله حضرت على علیه السلام در جریان بیعت ‏بعد از عمر.

حضرت رضا علیه السلام فرمودند: من به یک شرط حاضرم،

من نماز مى‏خوانم اما با سیره جدم و پدرم، نه با سیره شما. مامون با آن همه زرنگى که داشت (از نظر خودش) احمق شد. گفت: بسیار خوب، به هر سیره و روشى که مى‏خواهید بخوانید. فکر مى‏ کرد غرض این است که کارى را به عهده حضرت رضا علیه السلام گذاشته باشد تا مردم بگویند پس امام رضا عملا هم قبول کرد.

در روز عید فطر، امام رضا علیه السلام به اطرافیان خود فرمود: لباسهاى عادى بپوشید، پاها را برهنه کنید، دامن عباها و آستین هایتان را بالا بزنید و ذکرهایى را که من مى‏گویم شما هم بگویید. حالتتان حالت ‏خشوع و خضوع باشد. ما داریم به پیشگاه خدا مى‏رویم، توجهتان به خدا باشد. ذکرها را که مى‏گویید، خدا را در نظر بگیرید. امام عمامه‏اش را به شکلى که پیغمبر مى‏بست‏ بسته است، لباسش را به شکلى که پیغمبر مى‏پوشید پوشیده است، عصا به شکل پیغمبر به دست گرفته، پاهایش را برهنه کرده، با یک حالت‏ خضوع و خشوعى! از همان داخل منزل که بیرون مى‏آمد، با صداى بلند شروع کرد به گفتن ‏«الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا.»

سالهاست که مردم این ذکرها را درست نشنیده‏ اند. کسانى که همراه حضرت بودند، وقتى آن حال الهى حضرت را دیدند که منقلب شده، خودش را در حضور پروردگارش مى‏ برد و اشکهاى مبارکش جارى است، با حالت‏ خضوع و خشوع، با معنویت تمام و در حالى که اشک هایشان جارى بود فریاد کردند: «الله اکبر، الله اکبر على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا.» حضرت مى‏گویند و اینها تکرار مى‏ کنند، تا آمدند نزدیک در منزل. صدا بلندتر مى‏ شد. مامون، فرماندهان سپاه و سران قبایل را فرستاده که بروید پشت‏ سر على بن موسى الرضا علیهما السلام  نماز عید فطر بخوانید.
اینها به سیره سالهاى پیش خلفا، خودشان را آرایش و مجهز کرده و لباسهاى فاخر پوشیده ‏اند، اسبهاى بسیار عالى سوار شده و شمشیرهاى زرین به کمر بسته و دم در ایستاده‏ اند که حضرت رضا علیه السلام با همان جلال و هیبت دنیایى و سلطنتى بیرون بیاید. یکمرتبه حضرت با آن حال بیرون آمد.
در میان آنها ولوله پیچید و بى اختیار خودشان را از روى اسبها پایین انداختند و اسبها را رها کردند. تاریخ مى‏ نویسد: چون مى‏ بایست پاها برهنه باشد و آنها چکمه به پا داشتند و چکمه نظامى را به زودى نمى‏ توان بیرون آورد، هر کس دنبال چاقو مى‏ گشت که زود چکمه را پاره و پاهایش را لخت کند. اینها نیز دنبال حضرت به راه افتادند. کم کم صداى هیمنه ‏«الله اکبر» شهر مرو را پر کرد. مردم ریختند روى پشت‏ بام ها و به تدریج ملحق شدند. در مردم نیز روح معنویت موج مى‏ زد. حضرت مى‏ فرمود: «الله اکبر»، این شهر یکپارچه فریاد مى‏ زد: «الله اکبر». هنوز از دروازه شهر بیرون نرفته بودند که جاسوس ها به مامون خبر دادند که اگر این قضیه ادامه پیدا کند، تو مالک سلطنت نیستى. سربازها ریختند که نه آقا! زحمتتان نمى‏ دهیم، خیلى اسباب زحمت‏ شد، خواهش مى‏ کنیم برگردید.

این، معنىِ روش است.

مامون هم در این مورد به کتاب الله و سنت رسول الله عمل مى‏ کرد(نماز عید فطر جزء کتاب الله است) اما همان نماز، روشى پیدا کرده بود که بى محتوا و بى حقیقت ‏شده بود. حضرت رضا علیه السلام فرمودند: من حاضرم نماز را بخوانم اما با روش جدم و پدرم، نه با روش جد و پدر تو.